Göbeklitepe | Yaşam Alanı Mı, Tapınak Mı?

Arkeolojik bulgular Göbeklitepe’de inşa edilen yapıların uzun ömürlü olduğuna işaret ediyor. Yapıların farklı dönem ve boyutlarda işlevsel olduğuna, bazı parçaların yeniden kullanıldığına dair izler bulunuyor.

Yerleşim alanında Neolitik döneme ait üç ana tabaka bulunuyor. En eski tabaka olan III. tabaka’nın Çanak Çömlek Öncesi Neolitik A (PPBNA) veya PPNB'ye* dayandığı düşünülüyor. IIA ise yaklaşık olarak milattan önce 7500 yıllarına ait.

Kimi araştırmacılar III. tabakadaki oval yapıları ve IIA’daki dikdörtgen yapıları çevredeki avcı-toplayıcıları çeken ritüel alanları, tapınaklar olarak tanımlıyor.

Ancak kazı alanındaki makrobotanik bulgular yabani siyez, yabani arpa ve muhtemelen yabani çavdarın yanı sıra badem ve antep fıstığı gibi tahıl dışı ürünlerin de kullanıldığını gösteriyor.

Yabani Arpa | Göbeklitepe

Güncel araştırmalar tahıl işlemenin anıtsal yapılarla bağlantılı bir şölen niteliğinde olabileceğine işaret ediyor. Tahıl gıdalarının hazırlanması ve tüketimi arasında mekansal bir bağlantı olduğu düşünülüyor.

Not : * Çanak Çömlek Öncesi Neolitik B

Referanslar

---

Peters, J., Schmidt, K., Dietrich, L., Dietrich, O., Pöllath, N., Kinzel, M., & Clare, L. (2019). Göbekli Tepe: Agriculture and Domestication. In C. Smith (Ed.), Encyclopedia of Global Archaeology: Living Edition Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-319-51726-1_2226-2

Kabukcu, C., Asouti, E., Pöllath, N., Peters, J., & Karul, N. (2021). Pathways to plant domestication in Southeast Anatolia based on new data from aceramic Neolithic Gusir Höyük. Scientific reports, 11(1), 2112. https://doi.org/10.1038/s41598-021-81757-9

Dietrich, L. (2021). Plant Food Processing Tools at Early Neolithic Göbekli Tepe. Archaeopress. https://doi.org/10.2307/jj.15135970